Giáo án ôn tập Ngữ Văn Lớp 8 - Học kì II - Bài: Lựa chọn trật tự từ trong câu - Năm học 2019-2020 - Trường THCS Tam Thôn hiệp

 KIỂM TRA BÀI CŨ
 Thế nào là lượt lời
 trong hội thoại?Để giữ
 lịch sự trong giao tiếp
 ta cần phải làm gì? I. Nhận xét chung:
 Anh Dậu uốn vai ngáp dài một tiếng.Uể oải,
chống tay xuống phản, anh vừa rên vừa ngỏng
đầu lên. Run rẩy cất bát cháo, anh mới kề vào
đến miệng, cai lệ và người nhà lý trưởng đã
sầm sập tiến vào với những roi song, tay thước
và dây thừng.
 Gõ đầu roi xuống đất, cai lệ thét bằng giọng
khàn khàn của người hút nhiều xái cũ:
-Thằng kia! Ông tưởng mày chết đêm qua, còn
sống đấy à? Nộp tiền sưu! Mau!
 ( “Tắt đèn”–Ngô Tất Tố ) Gõ đầu roi xuống đất, cai lệ thét
bằng giọng khàn khàn của người hút
nhiều xái cũ.
 Thảo luận nhóm
Có thể thay đổi trật tự từ trong câu in đậm trên theo
những cách nào mà không làm thay đổi nghĩa cơ bản
của câu?
 Anh Dậu uốn vai ngáp dài một tiếng.Uể oải,
chống tay xuống phản, anh vừa rên vừa
ngỏng đầu lên. Run rẩy cất bát cháo, anh mới
kề vào đến miệng, cai lệ và người nhà lý
trưởng đã sầm sập tiến vào với những roi
song, tay thước và dây thừng.
 Gõ đầu roi xuống đất, cai lệ thét bằng giọng
khàn khàn của người hút nhiều xái cũ:
- Thằng kia! Ông tưởng mày chết đêm qua,
còn sống đấy à? Nộp tiền sưu! Mau!
 (Ngô Tất Tố)
 Nhấn mạnh thái độ hung hãn, vị thế trong
xã hội của tên cai lệ và tạo liên kết câu.
 Thử thay thế câu in đậm trong đoạn trích bằng các câu
vừa sắp xếp được và nhận xét về tác dụng của sự thay
 đổi ấy?
        Anh Dậu uốn vai ngáp dài một tiếng.Uể oải,
 chống tay xuống phản,anh vừa rên vừa ngỏng đầu
 lên.Run rẩy cất bát cháo, anh mới kề vào đến miệng,
 cai lệ và người nhà lí trưởng đã sầm sập tiến vào với
 những roi song, tay thước và dây thừng.
 (2) Cai lệ thét bằng giọng khàn khàn của người hút
 nhiều xái cũ, gõ đầu roi xuống đất:
 -Thằng kia ! Ông tưởng mày chết đêm qua,còn sống
 đấy à? Nộp tiền sưu ! Mau!
 →Nhấn mạnh vị thế xã hội, liên kết  với câu trước .
 (4) Bằng giọng khàn khàn của người hút
 nhiều xái cũ cai lệ gõ đầu roi xuống đất,
 thét. Liên kết câu với câu sau.
 (5) Bằng giọng khàn khàn của người hút nhiều
 xái cũ, gõ đầu roi xuống đất cai lệ thét.
 Liên kết câu với câu sau.
 (6) Gõ đầu roi xuống đất, bằng giọng khàn khàn
 của người hút nhiều xái cũ cai lệ thét.
 Nhấn mạnh thái độ hung hãn, liên kết câu
 với câu sau. GHI NHỚ
- Trong một câu có thể có nhiều
cách sắp xếp trật tự từ, mỗi cách
đem lại hiệu quả diễn đạt riêng.
- Khi nói (viết) cần biết lựa chọn trật
tự từ thích hợp với yêu cầu giao tiếp. II. Một số tác dụng của sự sắp xếp trật tự từ:
 1
 b. Anh Dậu uốn vai ngáp dài một tiếng. Uể oải,
 chống tay xuống phản, anh vừa rên vừa ngỏng
 đầu lên. Run rẩy cất bát cháo, anh mới kề vào đến
 miệng, cai lệ và người nhà lí trưởng đã sầm sập
 tiến vào với những roi song, tay thước và dây
 thừng.
 (Ngô Tất Tố- Tắt đèn)
  Thể hiện thứ bậc cao thấp của các nhân vật;
 đồng thời phản ánh thứ tự xuất hiện và những
 thứ mang theo của các nhân vật. II. Một số tác dụng của sự sắp xếp trật tự từ:
 2 a Gậy tre, chông tre chống lại sắt thép của quân
 thù. Tre xung phong vào xe tăng, đại bác. Tre giữ
 làng, giữ nước, giữ mái nhà tranh, giữ đồng lúa
 chín. Tre hy sinh để bảo vệ con người.
 (Thép Mới, Cây tre Việt Nam)
 b Gậy tre, chông tre chống lại sắt thép của quân thù.
 Tre xung phong vào xe tăng, đại bác. Tre giữ mái nhà
 tranh, giữ đồng lúa chín, giữ làng, giữ nước. Tre hy sinh
 để bảo vệ con người.
 c Gậy tre, chông tre chống lại sắt thép của quân thù.
 Tre xung phong vào xe tăng, đại bác. Tre giữ làng, giữ
 mái nhà tranh, giữ đồng lúa chín, giữ nước. Tre hy sinh
 để bảo vệ con người. GHI NHỚ
Trật tự từ trong câu có tác dụng:
- Thể hiện thứ tự nhất định của sự vật, hiện
tượng, hoạt động, đặc điểm.
 - Nhấn mạnh hình ảnh, đặc điểm của sự vật,
hiện tượng.
- Liên kết câu với những câu khác trong văn
bản.
 - Đảm bảo sự hài hoà về ngữ âm của lời nói. III. Luyện tập:
b Đẹp vô cùng Tổ quốc ta ơi! (1)
 Rừng cọ, đồi chè, đồng xanh ngào ngạt
 Nắng chói sông Lô, hò ô tiếng hát (2)
 Chuyến phà dào dạt bến nước Bình Ca.
 (Tố Hữu, Ta đi tới)
(1) “Đẹp vô cùng” đưa lên trước để nhấn mạnh cái đẹp
của non sông mới được giải phóng.
(2) Đảo “hò ô” lên trước để bắt vần với sông Lô (vần
lưng), thể hiện sự mênh mang của sông nước vừa đảm
bảo cho câu thơ bắt vần với câu trước (ngạt - hát). Trật
tự từ đảm bảo sự hài hòa về ngữ âm cho lời thơ. Sắp xếp lại trật tự từ sau và nhận xét:
Cối xay tre, nặng nề quay, từ nghìn đời nay, xay nắm thóc.
(Thép Mới) 
 ■ Buổi mai hôm ấy, một
 buổi mai đầy sương thu và
 gió lạnh, mẹ tôi âu yếm
 nắm tay tôi dẫn đi trên con
 đường làng dài và hẹp. Con
 đường này tôi đã quen đi lại
 lắm lần, nhưng lần này tự
 nhiên thấy lạ.
 Cụm từ in đậm trong
TÔI  ĐI HỌC đoạn văn trên có tác dụng
 như thế nào?
 - Liên kết câu với câu
 trước đó. (2) Cai lệ gõ đầu roi xuống đất, thét bằng giọng
khàn khàn của người hút nhiều xái cũ.
 Nhấn mạnh vị thế xã hội, liên kết câu
 với câu trước và câu sau.
3) Cai lệ thét bằng giọng khàn khàn của người
hút nhiều xái cũ, gõ đầu roi xuống đất.
 Nhấn mạnh vị thế xã hội, liên kết câu
 với câu trước.
(4) Thét bằng giọng khàn khàn của người hút
nhiều xái cũ, cai lệ gõ đầu roi xuống đất.
 Nhấn mạnh thái độ hung hãn