Bài giảng Ngữ Văn 9 - Văn bản: Khóc Dương Khuê

 KHÓC DƯƠNG KHUÊ
 (Nguyễn Khuyến) 1. HOẠT ĐỘNG 1 
 KHỞI ĐỘNG
Trò chơi “Ai nhanh hơn”: 1/ Ai là người được nhà thơ Xuân Diệu 
 mệnh danh là: “Nhà thơ của quê hương, 
 làng cảnh Việt Nam”?
Đáp án: Nhà thơ Nguyễn Khuyến 2/ Kể tên ba bài thơ trong “chùm thơ 
 thu” nổi tiếng của Nguyễn Khuyến.
Đáp án: Thu điếu, Thu vịnh, Thu ẩm 3/ Em hãy đọc một câu thơ viết về mùa thu 
 trong chùm thơ thu của Nguyễn Khuyến.
Đáp án: ... 4/ Tại sao Nguyễn Khuyến được mệnh 
 danh là “Tam Nguyên Yên Đổ”?
 Đáp án: Vì quê nội Nguyễn Khuyến ở Yên Đổ- 
Hà Nam; ông đỗ đầu cả ba kì thi Hương, thi 
Hội, thi Đình nên có danh hiệu “tam nguyên” 2. HOẠT ĐỘNG 2 
 HÌNH THÀNH 
KIẾN THỨC MỚI I. ĐỌC – TÌM HIỂU CHUNG 1. TÁC GIẢ
THẢO LUẬN CẶP ĐÔI.
 - Giới thiệu những hiểu biết 
 của em về nhà thơ Nguyễn 
 Khuyến. Em biết những bài 
 thơ nào của ông? 1. Tác giả
 Cuộc đời:
 Nguyễn Khuyến, tên thật là Nguyễn Thắng, 
sinh ngày 15 tháng 2 năm 1835, tại quê ngoại làng 
Văn Khế, xã Hoàng Xá, huyện Ý Yên, tỉnh Nam 
Định. Quê nội của ông ở làng Vị Hạ (tục gọi là 
làng Và), xã Yên Đổ nay là xã Trung Lương, 
huyện Bình Lục, tỉnh Hà Nam
Ông từng đỗ đầu cả ba kì thi nên thường được gọi 
là Tam Nguyên Yên Đổ 1. Tác giả
 sự nghiệp văn học 
Tác phẩm chính: Thu điếu, Thu vịnh, Thu ẩm, Bạn 
đến chơi nhà, Khóc Dương Khuê,... 1. Tác giả
 Phong cách nghệ thuật
 Nguyễn Khuyến là một nhà thơ Nôm xuất 
 sắc, nhà thơ của làng cảnh Việt Nam. Thơ 
 của Nguyễn Khuyến luôn giàu cảm xúc với 
 thiên nhiên, với con người và với quê 
 hương. 2. Văn bản
 a. Đọc, từ khó
 Giải nghĩa các cụm từ khó, các điển cố điển 
tích: (chú ý phần chân trang sách)
- Đăng khoa
- Duyên trời
- Đông bích
- Giường kia, đàn kia, TÌM HIỂU CHUNG VỀ TÁC PHẨM
Nêu bối cảnh ra đời của bài thơ (Dương ...................................................
Khuê là ai? Bài thơ được viết trong ........................................
hoàn cảnh nào?)
Nêu xuất xứ bài thơ ...................................................
 .......................................
Xác định thể loại và nêu đặc điểm nhận ...................................................
diện thể loại đó trong bài thơ. ...................................................
 ..
Xác định bố cục của bài thơ. ...................................................
 ........................................ b. Tìm hiểu chung
 Xuất xứ: Bài thơ lúc đầu có tên (Vãn đồng niên 
Vân Đình tiến sĩ Dương Thượng Thư), sau được 
chính nhà thơ dịch ra chữ Nôm.
 Bối cảnh:
+ Dương Khuê là người bạn thân của Nguyễn 
Khuyến trong nhiều năm.
+ Bài thơ ra đời trong bối cảnh Nguyễn Khuyến 
nghe tin Dương Khuê qua đời. b. Tìm hiểu chung
 Thể loại: Thơ song thất lục bát.
 + Mỗi khổ thơ gồm 4 câu. Bài thơ bắt đầu bằng câu 
 lục bát, tiếp đó là 2 câu thất. 
 + Gieo vần: Mỗi khổ thơ có một vần trắc và ba vần 
 bằng; câu sáu chỉ có vần chân, ba câu kia vừa có vần 
 chân vừa có vần lưng.
 + Ngắt nhịp: Các câu bảy có thể ngắt nhịp 3/4 
hoặc 3/2/2, hai câu sáu – tám ngắt theo thể lục bát. Dưới đây là ví dụ về cách gieo vần (tiếng bắt vần được in đậm; T: 
vần trắc; B: vẫn bằng) và ngắt nhịp (chỗ ngắt nhịp đánh dấu (/): 
 Ai chẳng biết/ chán đời là phải,
 Vội vàng sao/ đã mải lên tiên,
 Rượu ngon /không có bạn hiền,
 Không mua không phải/ không tiền không mua, 
 Câu thơ nghĩ /đắn đo không viết, 
 Viết đưa ai/ ai biết mà đưa, b. Tìm hiểu chung
 Thể loại: Thơ song thất lục bát.
+ Luật thanh: đối với 2 câu thất thì luật thanh 
không phải ở các từ 2-4-6 giống như những thể thơ 
khác, thay vào đó là cần chú ý vào các tiếng 3-5-7.
 Câu thất 1: các tiếng 3-5-7 có thứ tự là T-B-T.
 Câu thất 2: các tiếng 3-5-7 có thứ tự là B-T-B
 Ví dụ:
 Nhớ từ thuở đăng khoa dạo trước
 T B T
 Vẫn sớm hôm tôi bác cùng nhau 
 B T B