Bài giảng Ngữ Văn 9 - Bài 10: Văn bản nghị luận - Thực hành tiếng Việt

 Góc chia sẻ
Theo báo Thể thao và Văn hóa: Một group kín trên Facebook đang tranh 
luận sôi nổi chủ đề: Local brand Việt Nam đạo nhái brand Hàn Quốc. Cụ thể, 
bài đăng cho biết, Lollie.Studio đã sử dụng hình ảnh thiết kế độc quyền của 
brand nổi tiếng bên Hàn - ITZAVIBE, sau đó in lên áo thun và tung ra thị 
trường để bán. Sau khi được dân mạng phản ánh, Lollie.Studio đã chỉnh 
sửa trong bài đăng quảng cáo của mình và thêm dòng chữ: “Inspired By 
ITZAVIBE” (lấy cảm hứng từ ITZAVIBE). Tuy nhiên, theo đánh giá của dân 
tình, sản phẩm của Lollie.Studio đã sao chép y nguyên bản chính. Góc chia sẻ
 Quan điểm của em về hiện 
tượng này như thế nào? Em có 
suy nghĩ gì về hiện tượng “sao 
chép” trong các hoạt động như 
 thể thao, giải trí, nghệ thuật, 
 trong xã hội hiện nay? BÀI 10: 
NGHỊ LUẬN VĂN HỌC
Thực hành tiếng Việt I. TRI THỨC TIẾNG VIỆT
 • HS thực hiện nhiệm vụ theo 
 nhóm đôi
 • Thời gian thảo luận: 5 phút 1. Từ phần Khởi động, hãy chia sẻ cách hiểu của em về thế nào là “đạo văn”? 
Làm thế nào để khi tham khảo tài liệu không bị cho là đạo văn?
2. Có mấy cách trích dẫn tài liệu tham khảo để không bị cho là đạo văn? Nêu 
hiểu biết của em về các cách trích dẫn đó.
3. Có mấy cách ghi nguồn ý kiến được trích dẫn? Nêu cụ thể từng cách ghi 
nguồn ý kiến được trích dẫn.
4. Hãy chia sẻ một vài lưu ý về cách tham khảo, trích dẫn tài liệu. I. TRI THỨC TIẾNG VIỆT
 1. Khái niệm đạo văn
Từ phần Khởi động, 
hãy chia sẻ cách hiểu Đạo văn: Hành vi sao chép lời nói, ý 
của em về thế nào là tưởng, quan điểm, của người khác 
“đạo văn”? Làm thế và coi nó như là của riêng mình. 
nào để khi tham khảo Đây là hành vi vi phạm đạo đức 
tài liệu không bị cho trong học tập, nghiên cứu.
là đạo văn? 2. Một số lưu ý về cách tham khảo, trích dẫn tài liệu
 xác (không thêm bớt 
 Đảm bảo sự trung thực, chính 
 đúng ý kiến của 
 Yêu từ ngữ dẫn đến việc hiểu không 
 cầu tác giả được trích dẫn)
chung
 Ghi rõ nguồn gốc (xuất xứ) của ý kiến được trích dẫn 
 (gồm các thông tin: Họ tên tác giả, tên công trình, nơi 
 xuất bản, năm xuất bản, số trang) 2. Một số lưu ý về cách tham khảo, trích dẫn tài liệu
 Yêu cầu cụ thể:
 Về cách trích dẫn
 • Dẫn nguyên văn (Dẫn trực 
 • Dẫn ý (Dẫn gián tiếp, chỉ nêu 
 tiếp, lời dẫn này cần để 
 nội dung chính của ý kiến 
 trong dấu ngoặc kép hoặc 
 được trích dẫn, lời dẫn này 
 in nghiêng)
 không để trong dấu ngoặc 
 kép) Về cách ghi nguồn ý kiến được trích dẫn:
1 Chú thích nguồn trích dẫn ở ngay sau ý kiến được trích dẫn
 2 Chú thích ở chân trang
 3 Lập danh mục tài liệu tham khảo ở cuối bài viết
 Lưu ý: Tên các tài liệu trong danh mục tài liệu tham khảo được sắp xếp 
 theo thứ tự a,b,c, của tên hoặc họ tác giả (trường hợp tài liệu không có 
 tác giả thì xếp theo thứ tự a,b,c, của tên tài liệu. II. THỰC HÀNH
 • Lớp được chia thành 4 nhóm 
 • Các nhóm thực hiện các chặng 
 thử thách, mỗi chặng thử 
 thách chiến thắng được 10 
 Thử thách: điểm
 • Nhóm chiến thắng là nhóm có 
Người tôn trọng bản quyền số điểm qua các vòng cao 
 nhất.
 • Các chặng: 1,2,3 HS có 5 phút 
 để hoàn thành, chặng 4 HS có 
 10 phút để hoàn thành. CHẶNG 1: 
 TẠO ĐÀ
 Bài 1: Tìm trong sách giáo khoa (bộ sách Cánh diều) 
 một trường hợp chú thích nguồn của ý kiến được trích 
 dẫn ở ngay sau ý kiến đó hoặc ở chân trang. CHẶNG 2: 
 BỨT PHÁ
 Bài 2: Tìm danh mục tài liệu tham khảo ở một quyển sách 
 em đã đọc. Cho biết các tài liệu trong danh mục đó được 
 sắp xếp theo thứ tự như thế nào.
 TÀI LIỆU THAM KHẢO 
 1.Đào Duy Anh, Từ điển “Truyện Kiều”, NXB Khoa học xã hội, Hà Nội, 1974.
 2.Lê Bảo, Bình văn lớp 9, NXB Giáo dục, 1994
 3.Lê Bảo, Giảng văn văn học Việt Nam, NXB Giáo dục, 1997
 4.Nguyễn Sĩ Cẩn, Mấy vấn đề phương pháp dạy thơ văn cổ Việt Nam, NXB 
 Giáo dục, 1984 CHẶNG 3: 
TĂNG TỐC
 Bài 3: Chỉ ra thiếu sót trong cách sắp xếp các tài liệu trong danh mục tài liệu tham khảo 
 sau và sửa lại cho phù hợp:
 Tài liệu tham khảo
 1. Nguyễn Tài Cẩn (1996), Ngữ pháp tiếng Việt, NXB Đại học Quốc gia Hà Nội.
 2. Phan Văn Các (2001), Từ điển Hán - Việt, NXB Dân Trí.
 3. Trương Chính (1997), Giải thích các từ gần âm, gần nghĩa dễ nhầm lẫn, NXB Giáo dục, 
 Hà Nội.
 4. Cao Xuân Hạo (1998), Tiếng Việt - Mấy vấn đề ngữ âm, ngữ pháp, ngữ nghĩa, NXB Giáo 
 dục, Hà Nội. Tài liệu tham khảo
1. Nguyễn Tài Cẩn (1996), Ngữ pháp tiếng Việt, NXB Đại học Quốc gia Hà Nội.
2. Phan Văn Các (2001), Từ điển Hán - Việt, NXB Dân Trí.
3. Trương Chính (1997), Giải thích các từ gần âm, gần nghĩa dễ nhầm lẫn, NXB Giáo dục, Hà 
Nội.
4. Cao Xuân Hạo (1998), Tiếng Việt - Mấy vấn đề ngữ âm, ngữ pháp, ngữ nghĩa, NXB Giáo 
dục, Hà Nội.
 Thiếu sót: Sắp xếp các tài liệu chưa đúng thứ theo thứ tự a, b, c 
 ...của tên tác giả (Xếp tài liệu 2 sau tài liệu 1, tài liệu 4 sau tài liệu 
 3) hoặc họ tác giả (xếp tài liệu 3 sau tài liệu 2 và sau tài liệu 1) Tài liệu tham khảo
1. Nguyễn Tài Cẩn (1996), Ngữ pháp tiếng Việt, NXB Đại học Quốc gia Hà Nội.
2. Phan Văn Các (2001), Từ điển Hán - Việt, NXB Dân Trí.
3. Trương Chính (1997), Giải thích các từ gần âm, gần nghĩa dễ nhầm lẫn, NXB Giáo dục, Hà 
Nội.
4. Cao Xuân Hạo (1998), Tiếng Việt - Mấy vấn đề ngữ âm, ngữ pháp, ngữ nghĩa, NXB Giáo 
dục, Hà Nội.
Sửa lại bằng 1 trong 2 cách: 
• Xếp theo thứ tự a, b, c...của tên tác giả: đôỉ thứ tự giữa tài liệu 1 và tài liệu 2, tài liệu 3 
 sau tài liệu 4.
• Xếp theo thứ tự a, b, c,... của họ tác giả: chuyển tài liệu 3 thành tài liệu 1, tài liệu 1 thành 
 tài liệu 2, tài liệu 2 thành tài liệu 3. Dưới đây là 1 ví dụ xếp đúng theo họ tác giả:
●1. Cao Xuân Hạo (1998), Tiếng Việt - Mấy vấn đề ngữ âm, ngữ pháp, 
 ngữ nghĩa, NXB Giáo dục, Hà Nội.
●2. Nguyễn Tài Cẩn (1996), Ngữ pháp tiếng Việt, NXB Đại học Quốc 
 gia Hà Nội.
●3. Phan Văn Các (2001), Từ điển Hán - Việt, NXB Dân Trí.
●4. Trương Chính (1997), Giải thích các từ gần âm, gần nghĩa dễ nhầm 
 lẫn, NXB Giáo dục, Hà Nội. BÀI TẬP LUYỆN THÊM
Bài 1. Trong hai cách trích dẫn tài liệu sau, cách nào đúng quy định? Dựa vào đâu 
em xác định như vậy?
 a. Cách 1: Một nền giáo dục phiến diện, có thể sản sinh ra những người nông cạn 
 về tinh thần, những con người một chiều kích
 Cách 2: Một nền giáo dục phiến diện, có thể sản sinh ra những người nông cạn về 
 tinh thần, “những con người một chiều kích” như Hơ-bớt Mác-kiu-dơ (Herbert 
 Marcuse) đã nói.
 (Huỳnh Như Phương, Hãy cầm lấy mà đọc)
 a) Cách dẫn thứ hai đúng quy định vì tác giả đã tuân thủ các quy định về cách 
 dẫn trực tiếp: đặt phần dẫn trong dấu ngoặc kép, ghi chú tên tác giả BÀI TẬP LUYỆN THÊM
Bài 1. Trong hai cách trích dẫn tài liệu sau, cách nào đúng quy định? Dựa vào đâu 
em xác định như vậy?
 b. Cách 1: Nhưng có một điều chắc chắn, để đi đến đích, em sẽ phải trải qua 
 không ít thử thách, gian nan. Những lúc như vậy, hãy luôn nhớ rằng, “Đường đi khó, 
 không khó vì ngăn sông cách núi, mà khó vì lòng người ngại núi e sông” (Nguyễn 
 Bá Học)
 (Theo Đoàn Công Lê Huy, Câu chuyện về con đường)
 Cách 2: Nhưng có một điều chắc chắn, để đi đến đích, em sẽ phải trải qua không ít 
 thử thách, gian nan. Những lúc như vậy, hãy luôn nhớ rằng, đường đi khó, không 
 khó vì ngăn sông cách núi, mà khó vì lòng người ngại núi e sông.
 b) Cách dẫn thứ nhất đúng quy định vì tác giả đã tuân thủ các quy định về cách 
 dẫn trực tiếp: đặt phần dẫn trong dấu ngoặc kép, ghi chú tên tác giả BÀI TẬP LUYỆN THÊM
Bài 2: Dấu hiệu nào trong các đoạn trích sau cho thấy người viết tuân thủ quy định khi 
tham khảo tài liệu và trích dẫn? Từ đó, em rút ra bài học gì trong việc tham khảo và trích 
dẫn tài liệu?
a) Vũ Nương trở về dương thế, nhưng chỉ hiện ra “ở giữa dòng mà nói vọng vào: - [...] thiếp 
chẳng thể trở về nhân gian được nữa”. Ảo ảnh chập chờn và mau chóng tan biến. Chia li là 
vĩnh viễn. Người chết chẳng thể nào sống lại: “trong chốc lát, bóng nàng loang loáng mờ 
nhạt dần mà biến đi mất” 
(Nguyễn Đăng Na, “Người con gái Nam Xương” – một bi kịch của con người)
 a) Dấu hiệu cho thấy tác giả đã tuân thủ quy định khi tham 
 khảo và trích dẫn tài liệu là đặt phần dẫn trong dấu ngoặc 
 kép BÀI TẬP LUYỆN THÊM
Bài 2: Dấu hiệu nào trong các đoạn trích sau cho thấy người viết tuân thủ quy định khi tham 
khảo tài liệu và trích dẫn? Từ đó, em rút ra bài học gì trong việc tham khảo và trích dẫn tài 
liệu?
 b) Sau này, tâm hồn thi sĩ, ngòi bút tài hoa của Hoàng Cầm cũng khiến ta chẳng 
 thể nào quên nụ cười của những cô gái miền quê Kinh Bắc:
 Những cô hàng xén răng đen
 Cười như mùa thu tỏa nắng
 (Bên kia sông Đuống)
 (Lê Quang Hưng, “Nắng mới” – sự thành thực của một tâm hồn giàu mơ mộng)
 b) Dấu hiệu cho thấy tác giả đã tuân thủ quy định khi tham khảo và trích dẫn tài 
 liệu là ghi rõ nguồn của hai câu thơ: Những cô hàng xén răng đen / Cười như mùa 
 thu tỏa nắng (trong bài Bên kia sông Đuống của Hoàng Cầm)