Bài giảng Vật lý Lớp 9 - Bài 53: Sự phân tích ánh sáng trắng

 Tấm lọc màu đỏ Tấm lọc màu xanh
Chùm sáng trắng ? Chùm sáng trắng ?
 Tấm lọc màu xanh Tấm lọc màu xanh
Chùm sáng đỏ
 ? Chùm sáng xanh ?
 Tấm lọc màu đỏ Tấm lọc màu đỏ
Chùm sáng đỏ
 ? Chùm sáng xanh ? Bài 53
 SỰ PHÂN TÍCH
ÁNH SÁNG TRẮNG I. PHÂN TÍCH CHÙM SÁNG TRẮNG BẰNG LĂNG KÍNH
1. Thí nghiệm 1. Bố trí thí nghiệm như hình vẽ 
 Chiếu một chùm sáng trắng qua một khe hẹp đến lăng kính. 
Quan sát dải màu thu được trên màn hứng sáng
 Nguồn sáng trắng Tấm chắn khe sáng Lăng kính Màn 2. Thí nghiệm 2:
a. Lần lượt chắn trước khe sáng một tấm lọc màu đỏ, rồi tấm lọc màu xanh
 b. Chắn khe sáng bằng tấm lọc nửa trên màu đỏ, nửa dưới màu xanh.
Hãy dự đoán hiện tượng xảy ra
C2. Tiến hành quan sát và mô tả hình ảnh thu được. b.
 Khi chắn khe bằng tấm lọc màu đỏ thì ta thấy có vạch đỏ; bằng tấm lọc 
 màu xanh có vạch xanh, hai vạch này không cùng nằm một chỗ.
 Khi chắn khe bằng tấm lọc nửa màu đỏ, nửa màu xanh thì ta thấy đồng 
 thời cả hai vạch đỏ và xanh nằm lệch nhau. C4. Tại sao có thể nói 
thí nghiệm 1 là thí 
nghiệm phân tích ánh 
sáng trắng ?
 Trước lăng kính ta chỉ có một dải sáng trắng. Sau lăng kính ta thu 
được nhiều dải sáng màu. Như vậy, lăng kính đã phân tích từ dải 
sáng trắng nói trên ra nhiều dải sáng màu, nên ta nói thí nghiệm 1 là 
thí nghiệm phân tích ánh sáng trắng. 1. Thí nghiệm 3.
 C5. Hãy mô tả hiện tượng quan sát được.
 Ta thấy nhìn theo phương này, có ánh sáng màu này, theo phương 
 khác có ánh sáng màu khác. 2. Kết luận
 Có thể phân tích một chùm sáng trắng 
thành những chùm sáng màu bằng cách 
cho nó phản xạ trên trên mặt ghi của một 
đĩa CD. 
 III. KẾT LUẬN CHUNG
 Có thể có nhiều cách phân tích một chùm sáng 
 trắng thành những chùm sáng màu khác nhau. C8. Phần nước nằm giữa mặt gương và mặt nước tạo thành một 
lăng kính bằng nước. Xét một dải sáng trắng hẹp phát ra từ mép của 
vạch đen trên trán, chiếu đến mặt nước. Dải sáng này khúc xạ vào 
trong nước, phản xạ trên gương, trở lại mặt nước, lại khúc xạ ra 
ngoài không khí và đi vào mắt người quan sát. Dải sáng này coi như 
đi qua lăng kính nước nói trên, nên nó bị phân tích ra thành nhiều 
dải sáng màu sắc như cầu vồng. Do đó khi nhìn vào phần gương ở 
trong nước ta sẽ không thấy vạch đen mà thấy một dải nhiều màu. Bản thân lăng kính là một khối thủy tinh trong suốt không 
màu, nên nó không thể đóng vai trò như tấm lọc màu được.
 Nếu lăng kính có tác dụng nhuộm màu cho chùm tia sáng thì 
tại sao chỗ này chỉ nhuộm màu xanh, chỗ kia chỉ nhuộm màu 
đỏ? Trong khi đó các vùng mà các tia sáng đi qua trong lăng 
kính có tính chất hoàn toàn giống nhau.
 Như vậy chỉ có ý kiến thứ hai là đúng.