Bài giảng Ngữ Văn 7 - Bài 8: Văn bản thông tin - Kĩ năng viết: Tóm tắt văn bản theo yêu cầu khác nhau về độ dài

 Khởi động
 NÓI CÓ ĐẦU CÓ ĐUÔI Lời nói của anh giúp việc khi nhìn 
 thấy tàn thuốc rơi vào áo ông chủ 
 Ông nhà giàu nọ có anh giúp việc tính rất bộp chộp, gặp 
đâu nói đó, chẳng có đầu có cuối gì. Một lần, ông dặn anh ta: có hợp lí không? Vì sao? Lúc ấy, anh 
 - Mày ăn nói chẳng có đầu có đuôi gì. Họ cười cả ông lẫn mày. cần nói như thế nào?
Từ nay, nói cái gì cũng cần nói cho có đầu có cuối nghe chưa?
 Anh giúp việc vâng vâng rối rít, hứa sẽ nghe lời.
 Một hôm ông nhà giàu mặc quần áo đẹp chuẩn bị đi chơi. 
Ông ta đang ngồi hút thuốc thì thấy anh giúp việc chạy vào lễ 
phép nói:
 - Thưa ông, con tằm nó nhả tơ, người ta đem tơ dệt lụa. Ông 
mua lụa về may thành áo. Chiếc áo rất đẹp. Hôm nay ông mặc 
áo đẹp, ông hút thuốc. Tàn thuốc nó rơi vào áo ông 
 Ông nhà giàu giật mình nhìn xuống thì áo đã cháy to bằng 
bàn tay rồi.
 (Truyện cười) BÀI 8: VĂN BẢN THÔNG TIN
 Kĩ năng viết
 TÓM TẮT VĂN BẢN THEO 
YÊU CẦU KHÁC NHAU VỀ ĐỘ DÀI I. ĐẶC ĐIỂM KIỂU BÀI
 1. Yêu cầu của kiểu văn 
 bản
 Yêu cầu: HS đọc thông tin trong SGK, nêu các yêu cầu đối 
 với một văn bản tóm tắt, gạch chân các từ khóa để ghi nhớ.
Phản ánh đúng nội Sử dụng các từ Đáp ứng được 
 Trình bày được ý 
 dung của văn bản ngữ quan trọng những yêu cầu 
 chính, những 
 gốc (không đưa của văn bản khác nhau về độ 
 điểm quan trọng 
 những nội dung gốc. dài của văn bản 
 ngoài văn bản) của văn bản gốc. tóm tắt. I. ĐẶC ĐIỂM KIỂU 
 Hướng dẫn: Hãy sử dụng bảng 
BÀI2. Bảng kiểm tham này sau khi đã tập tóm tắt một 
 khảo văn bản.
 BẢNG KIỂM TÓM TẮT MỘT VĂN BẢN Đạt KĐ
 Nội dung đúng với văn bản gốc
 Trình bày được những ý chính, những điểm quan trọng của văn bản gốc
 Sử dụng những từ ngữ quan trọng của văn bản gốc
 Đáp ứng được yêu cầu về độ dài
 Đảm bảo yêu cầu về chính tả, diễn đạt II. PHÂN TÍCH BÀI TÓM TẮT THAM KHẢO
 Yêu cầu:
 Đọc bài viết tham khảo và thảo luận nhóm đôi 
 hoàn thành Phiếu học tập.
 Thời gian: 10 phút II. PHÂN TÍCH BÀI TÓM TẮT THAM KHẢO
 ⚬Về nội dung
 - Các sự việc chính của truyện được kể lại:
 + Hùng Vương thứ mười tám kén chồng cho con gái là Mị Nương.
 + Sơn Tinh và Thủy Tinh - hai chàng trai tài giỏi đến cầu hôn.
 Sự việc chính + Sơn Tinh mang được lễ vật đến trước theo yêu cầu của Vua Hùng 
 đến được cưới Mị Nương.
 + Thủy Tinh đến sau không lấy được vợ bèn dâng nước đánh Sơn 
 Tinh, nhưng năm nào cũng thua. II. PHÂN TÍCH BÀI TÓM TẮT THAM KHẢO
 ⚬Về nội dung
Một số từ ngữ quan trọng của Hùng Vương thứ mười tám, Mị Nương, Sơn Tinh – chúa miền non 
 văn bản gốc được thể hiện cao, Thủy Tinh – chúa miền nước thẳm, cầu hôn, lễ vật, nổi giận, 
 trong văn bản tóm tắt thua...
 Văn bản tóm tắt phản ánh đúng nội dung của văn bản gốc, trình bày được những ý chính của văn 
 bản gốc. II. PHÂN TÍCH BÀI TÓM TẮT THAM KHẢO
 ⚬Về độ dài
 - Đoạn 1: 4 câu
 Số câu
 - Đoạn 2: 12 câu
 - Nhà vua không biết chọn ai, bèn đưa ra yêu cầu về lễ vật, ai mang đến trước sẽ 
Sự việc được kể được cưới Mị Nương.
 thêm ở đoạn - Thủy Tinh hô mưa, gọi gió dâng nước đánh Sơn Tinh.
 tóm tắt 2 - Sơn Tinh không hề nao núng, đắp đồi núi chặn dòng nước của Thủy Tinh.
 - Hai bên đánh nhau ròng rã mấy tháng trời, Thủy Tinh đuối sức phải chịu thua.
 Bằng cách bổ sung các sự việc phụ, độ dài văn bản tóm tắt 2 tăng lên, nội dung tóm tắt kĩ hơn
 văn bản 1. II. PHÂN TÍCH BÀI TÓM TẮT THAM KHẢO
 Kết luận: Cách tóm tắt văn bản
 Tóm tắt văn bản dựa 
 Nếu muốn tăng độ 
 trên các ý chính (ý 
 dài văn bản tóm tắt, 
 lớn), giữ nguyên các 
 từ ngữ quan trọng có thể tăng các ý phụ 
 (ý nhỏ). III. HƯỚNG DẪN QUY TRÌNH TÓM TẮT
 Yêu cầu: Dựa vào thông tin trong SGK, kết hợp với phần phân tích mẫu vừa rồi, em hãy nêu 
 quy trình tóm tắt một văn bản.
 1. Trước khi 3. Chỉnh sửa 
 tóm tắt 2. Viết văn đoạn tóm tắt
 bản tóm tắt III. HƯỚNG DẪN QUY TRÌNH TÓM TẮT
 1. Trước khi tóm 
 tắt
 a. Đọc kĩ văn bản gốc
 Mục đích: để hiểu đúng nội dung, chủ đề của văn bản.
 b. Xác định nội dung chính cần tóm tắt
 - Xác định nội dung khái quát của văn bản.
 - Tìm các ý chính của văn bản (Có thể tìm ý chính theo từng phần của văn bản) bằng cách đặt 
 các câu hỏi:
 - Tìm và đánh dấu các từ ngữ quan trọng.
 - Lập dàn ý cho bản tóm tắt bằng cách lựa chọn, sắp xếp các ý theo bố cục ba phần Mở đầu, 
 Nội dung chính, Kết thúc. III. HƯỚNG DẪN QUY TRÌNH TÓM TẮT
 1. Trước khi tóm 
 tắt
 c. Xác định yêu cầu về độ dài của văn bản tóm tắt
 - Nếu yêu cầu tóm tắt rất ngắn: chỉ nêu các ý lớn.
 - Nếu yêu cầu tóm tắt nửa trang: nêu thêm các ý nhỏ bên cạnh ý lớn.
 - Nếu yêu cầu tóm tắt một trang: thì nêu ý lớn, ý nhỏ và thêm cả các bằng 
 chứng, ví dụ minh họa cho mỗi ý. III. HƯỚNG DẪN QUY TRÌNH TÓM TẮT
 2. Viết văn bản tóm tắt
 - Sắp xếp các ý chính của văn bản gốc theo một trình tự hợp lí.
 - Dùng lời văn của em kết hợp với những từ ngữ quan trọng 
 trong văn bản gốc để viết văn bản tóm tắt.
 - Chú ý đảm bảo yêu cầu về độ dài của văn bản tóm tắt.
 3. Chỉnh sửa đoạn tóm 
 Đánh giá bài tóm tắt và chỉnhtắt sửa theo bảng kiểm IV. LUYỆN TẬP
 HS thảo luận theo cặp, thực hiện nhiệm vụ:
 Nhóm 1, 2: Tóm tắt văn bản Phương tiện vận chuyển của các dân 
 tộc thiểu số Việt Nam ngày xưa từ 5 – 6 dòng
 Nhóm 3, 4: Tóm tắt văn bản Phương tiện vận chuyển của các dân 
 tộc thiểu số Việt Nam ngày xưa từ 10 – 12 dòng
 Yêu cầu: Bên cạnh các ý chính đã tìm được, HS xác định thêm các ý phụ của 
 văn bản.
 Thời gian: 10 phút V. VẬN DỤNG
 HS thực hiện viết đoạn văn cá nhân theo yêu cầu.
 Nhóm 3, 4: Viết đoạn 
 văn với dung lượng 5 - 
 Nhóm 1, 2: Viết đoạn văn 
 6 câu tóm tắt văn bản 
 với dung lượng 5 - 6 câu 
 Cây tre Người ngồi đợi 
 tóm tắt văn bản trước hiên nhà 
 Việt Nam 
 - Xin chào và hẹn gặp lại