Bài giảng Ngữ Văn 7 - Bài 7: Thơ - Văn bản 3: Mẹ và quả

 KHỞI ĐỘNG
 Quan sát video KHỞI ĐỘNG
Em cảm nhận của em khi xem xong đoạn phim 
ngắn trên? Em sẽ làm gì để thể hiện tình cảm 
của mình dành cho người mẹ kính yêu? BÀI 7: THƠ
 Văn bản 3
MẸ VÀ QUẢ
 (Nguyễn Khoa Điểm) I. ĐỌC VĂN BẢN
 Tiêu chí Có Không
 Đọc trôi chảy, không bỏ từ, thêm 
 từ.
 Đọc to, rõ bảo đảm trong không 
 Đọc diễn cảm 
 gian lớp học, cả lớp cùng nghe 
 bài thơ được.
 Tốc độ đọc phù hợp.
 Mẹ và quả Sử dụng giọng điệu khác nhau để 
 thể hiện được cảm xúc của nhân 
 vật trữ tình. Mẹ và quả
 Những mùa quả mẹ tôi hái được
Hướng dẫn giọng đọc: Mẹ vẫn trông vào tay mẹ vun trồng
tha thiết, trìu mến, yêu Những mùa quả lặn rồi lại mọc
thương; khổ cuối giọng Như mặt trời, khi như mặt trăng.
gấp gáp pha chút âu lo Lũ chúng tôi từ tay mẹ lớn lên
 Còn những bí và bầu thì lớn xuống
 Chúng mang dáng giọt mồ hôi mặn
 Và chúng tôi, một thứ quả trên đời
 Rỏ xuống lòng thầm lặng mẹ tôi.
 Bảy mươi tuổi mẹ chờ được hái
 Tôi hoảng sợ ngày bàn tay mẹ mỏi
 Mình vẫn còn một thứ quả non xanh? II. KHÁM PHÁ VĂN BẢN
 1.Tác giả
 Nguyễn Khoa Điềm
 Nguyễn Khoa Điềm (1943),
 quê Thừa Thiên Huế.
 Là nhà thơ nổi tiếng với số lượng
 tác phẩm đồ sộ. III. KHÁM PHÁ VĂN BẢN
 2. Khám phá văn bản
 PHT 01
 HOẠT ĐỘNG NHÓM
 • Hoàn thiện và trình bày nhiệm vụ 
 theo nhóm
 • Thời gian thống nhất: 4 phút
 • Thời gian trình bày: 3 phút/nhóm 2. Khám phá văn bản
a. Đặc trưng thể loại thơ trong văn bản
 Tiêu chí Biểu hiện trong văn bản
 Số dòng thơ 4 dòng
 Những mùa quả /mẹ tôi hái được
 trong một khổ
 Số câu, Mẹ vẫn trông vào/ tay mẹ vun trồng
 số chữ
 Số chữ trong 7 chữ (phổ biến) Những mùa quả /lặn rồi lại mọc
 một dòng
 Như mặt trời, /khi như mặt trăng.
 Gieo vần Vần chân, vần cách
 Ngắt nhịp Phổ biến 4/3 – 3/4 2. Khám phá văn bản
a. Đặc trưng thể loại thơ trong văn bản
 Tiêu chí Biểu hiện trong văn bản
 Chủ thể trữ tình Người con(tác giả)
 Đối tượng trữ tình Mẹ
 Đề tài - Chủ đề Mẹ - Ca ngợi tình mẫu tử
 + 2 khổ thơ đầu: Hình ảnh người mẹ gắn với những mùa quả.
 Nội dung chính trong
 + Khổ cuối: Suy tư của người con về mẹ và những mùa quả.
 mỗi khổ b. Cảm xúc trữ tình Những mùa quả mẹ tôi hái được
 Mẹ vẫn trông vào tay mẹ vun trồng
 Những mùa quả lặn rồi lại mọc
 • Cảm xúc về hình ảnh mẹ trong bài thơ: Mẹ Như mặt trời, khi như mặt trăng.
 mang nhiều phẩm chất tốt đẹp:
 Lũ chúng tôi từ tay mẹ lớn lên
- trông chờ thành quả từ chính bàn tay lao động của 
 Còn những bí và bầu thì lớn xuống
mình -> cần cù, chăm chỉ, hay lam hay làm
 Chúng mang dáng giọt mồ hôi mặn
- Giàu đức hi sinh: thầm lặng chịu đựng khó khăn vất 
 Rỏ xuống lòng thầm lặng mẹ tôi.
vả
- yêu thương, nuôi nấng, dạy dỗ các con hết lòng Những mùa quả mẹ tôi hái được
 b. Cảm xúc trữ tình Mẹ vẫn trông vào tay mẹ vun trồng
 Những mùa quả lặn rồi lại mọc
 Như mặt trời, khi như mặt trăng.
 • Tình cảm của con dành cho mẹ: 
- Yêu thương, thấu hiểu sự vất vả nhọc nhằn của mẹ 
 Lũ chúng tôi từ tay mẹ lớn lên...
vì chúng con
 Chúng mang dáng giọt mồ hôi mặn
- Biết ơn, trân trọng công lao dưỡng dục của mẹ với 
mình
- Day dứt, xót xa khi chưa làm cho mẹ được thanh Tôi hoảng sợ ngày bàn tay mẹ mỏi
 thản cuối đời Mình vẫn còn một thứ quả non xanh? *Đặc sắc nghệ thuật
- Bài có tứ thơ độc Từ ngữ, hình ảnh Biện pháp tu từ: 
đáo, là suy ngẫm bình dị, quen thuộc điệp ngữ (những mùa quả), đối 
triết lí về thành quả mà đậm chất tượng lập (lặn – mọc, lớn lên – lớn 
 xuống; mặt trời – mặt trăng ); 
mà mẹ tạo ra. trưng
 ẩn dụ (thứ quả non xanh); nói 
 giảm nói tránh (bàn tay mẹ 
 mỏi) *Chủ đề của văn bản
Ca ngợi công ơn dưỡng dục 
 của cha mẹ.
 Gợi nhắc con cái về đạo 
 hiếu – cội rễ cơ bản để 
 thành người. IV. LUYỆN TẬP
 BINGO: Đi tìm trái ngọt
 • GV có một bảng từ, HS sẽ xung phong đặt câu hỏi sao 
 cho câu trả lời là một từ xuất hiện trong bảng.
 • HS suy nghĩ và đặt câu hỏi cho cả lớp. Nếu có đáp án cho 
 câu hỏi của bạn, HS sẽ gạch đi trong ô phiếu của mình.
 • HS nào gạch được trọn vẹn 1 hàng ngang/dọc/đường 
 chéo trước thì nhận được 1 món quà của GV. BINGO: 
 Đi tìm trái ngọt
Nguyễn Khoa 
 Điệp ngữ Quả non xanh Biết ơn
 Điềm
 Mùa quả Mẹ Ẩn dụ Mặt trăng
 Giọt mồ hôi 
 Mặt trời Con Tình mẫu tử
 mặn Kết nối đọc - viết
 Hãy lựa chọn một hình ảnh thơ mà con 
 ấn tượng trong bài "Mẹ và quả" và nêu 
 cảm nhận về hình ảnh ấy bằng đoạn 
 văn khoảng 6 câu. Kết nối đọc - viết
Mở đoạn: Giới thiệu tác giả, tác phẩm; hình ảnh thơ em yêu thích và ấn tượng chung 
về hình ảnh thơ đó.
 Thân đoạn: Cảm nhận cái hay của hình ảnh thơ:
 • Cái hay về nghệ thuật (Hình ảnh được tái hiện qua từ ngữ/ phương thức ẩn dụ/hoán 
 dụ/so sánh...)
 • Cái hay về nội dung, cảm xúc của hình ảnh:
 + Hình ảnh đó gợi ra điều gì? cảm xúc nào được tác giả gửi gắm?
 + Hình ảnh đó tác động gì đến cảm xúc của em?
 • Liên hệ, mở rộng với hình ảnh đó trong tác phẩm khác (nếu có)
 Kết đoạn: Khẳng định lại cảm xúc của em về hình ảnh thơ. VẬN DỤNG
 Cùng chia sẻ
Trong văn bản, tác giả đã thể hiện lòng biết ơn 
vô hạn với người mẹ kính yêu của mình. Theo 
em, trong cuộc sống hàng ngày, chúng ta có 
 thể làm gì để thể hiện lòng biết ơn đó?
 Hãy nêu quan điểm của em về sự hi sinh cha 
 mẹ dành cho con cái. Em mong muốn điều gì 
 ở cha mẹ mình? VẬN DỤNG
 Cùng chia sẻ
 Chúng ta có thể làm thế nào để 
 không “hoảng sợ” giống như người 
 con trong bài thơ?