Bài giảng GDCD 8 - Bài 3: Lao động cần cù, sáng tạo

 BÀI 3: LAO ĐỘNG CẦN CÙ, SÁNG TẠO MỞ ĐẦU
 Em hãy tìm những câu ca dao, tục ngữ, thành ngữ nói về sự cần cù, 
 sáng tạo trong lao động. 
 Câu tục ngữ đã khẳng định giá trị 
 của sự chăm chỉ, nỗ lực trong cuộc 
 sống. “Cần cù” là một đức tính tốt 
 đẹp ở con người, đó là sự chăm chỉ, 
 siêng năng, quyết tâm, nỗ lực học 
 hỏi, trau dồi bản thân trong mọi 
 hoàn cảnh. Khi nói “Cần cù bù 
 thông minh”, ông cha ta đã cho 
 rằng, trong cuộc sống, dù cho con 
 người ta có thể không có khả năng, 
 năng lực thế nhưng nếu ta có sự 
 cần cù, chăm chỉ, nỗ lực thì điều đó 
 sẽ giúp bù trừ cho những gì mà ta 
 thiếu sót về mặt năng lực Em hãy tìm những câu ca dao, tục ngữ, thành ngữ nói về sự cần cù, 
sáng tạo trong lao động. 
 Câu tục ngữ có ý 
 nghĩa bất kì việc 
 gì đều cần tới 
 lòng kiên trì, ý 
 chí, sức bền thì 
 mới gặt hái được 
 nhiều thành công Em hãy tìm những câu ca dao, tục ngữ, thành ngữ nói về sự cần cù, 
sáng tạo trong lao động. 
 Câu tục ngữ “Cái 
 khó ló cái khôn” 
 khẳng định khả 
 năng to lớn của 
 trí tuệ con người 
 trong việc khắc 
 phục những 
 hoàn cảnh khó 
 khăn 1. Khái niệm và biểu hiện của cần cù, sáng tạo trong lao 
KHÁM PHÁ động. 
 Thiếu tướng Giáo sư Viện sĩ Trần Đại Nghĩa, chính tên là Phạm Quang Lễ, sinh ra ở tỉnh Vĩnh 
 Long. Sau khi tốt nghiệp Trung học ở Sài Gòn, năm 1935 ông tiếp tục học các Trường Đại học 
 Kĩ thuật điện, Viện Nghiên cứu máy bay và Đại học Xoóc-bon. Sau đó ông làm việc ở công 
 trường cầu cống, xưởng chế tạo máy bay vũ khí quân giới, Năm 1912 ông sang Đức làm việc 
 trong xưởng chế tạo máy bay và Viện Nghiên cứu vũ khi Năm 1946, Chủ tịch Hồ Chí Minh 
 sang Pháp, Ông đã về nước cùng với Người, được giao chức Cục trưởng cục Quân giới. 
 Trong kháng chiến chống Pháp, ông đã sáng chế được các vũ khí súng không giật (SK ), súng 
 ba dô ca góp phần quan trọng về quân khí để giết giặc... Trong huyền cảnh khắc nghiệt của 
 chiến tranh và tình trạng lạc hậu về mọi mặt, ông đã tận dụng các phương tiện hiện có để góp 
 phần quan trọng cho sự nghiệp giữ nước và dựng nước. Năm 1948, ông được phong hàm 
 Thiếu tướng, năm 1952, được tuyên dương Anh hùng lại đồng. Trong dịp này Bắc Hồ đã khen 
 ngợi. Ki sử Nghĩa rất giỏi khoa học máy, nhưng khi thực hành thì không "máy móc”.
 Em hãy cho biết sự cần cù, sáng tạo trong lao động được thể hiện như thế nào 
 trong từng thông tin trên. 
 Luôn chủ động suy nghĩ để cải tiến, đổi mới, chế tạo máy bay, vũ khí 
 quân giới. Em hãy cho biết sự cần 
cù, sáng tạo trong lao 
động được thể hiện như 
thế nào trong từng thông 
tin trên. 
 Là sự chăm chỉ một 
 cách thường xuyên, 
 không ngại khó 
 khăn, gian khổ; tích 
 cực trau dồi bản 
 thân ngày một tốt 
 đẹp và hoàn thiện 
 hơn. Em hãy kể thêm những biểu hiện khác của sự cần cù, sáng tạo trong 
 lao động. 
Cần cù đọc sách, nghiên cứu, vẽ sơ đồ thực hành và cải tiến rô bốt tới 
khi thành công và hoạt động được. GIÁO SƯ – BÁC SĨ NÔNG HỌC LƯƠNG ĐỊNH CỦA MỘT NHÀ KHOA HỌC, MỘT TRÍ THỨC TIÊU BIỂU TRONG 
THỜI ĐẠI HỒ CHÍ MINH 
Giáo sư - Bác sĩ Nông học Lương Định Của là một người con ưu tú của làng Đại Ngãi, quận Kế Sách (nay là thị trấn Đại 
Ngã, huyện Long Phú, tỉnh Sóc Trăng). Ông là nhà trí thức gắn bó với đồng ruộng để tạo ra các giống lúa mới. Những 
đóng góp của ông đã góp phần bảo đảm lương thực để cuộc chiến đấu giành độc lập và tự do của dân tộc ta đi đến 
thắng lợi. Ông luôn cần mẫn làm việc và đã nghiên cứu lai tạo thành công một số giống lúa cho năng suất cao, chất 
lượng tốt. Cùng với những ứng dụng tiến bộ kĩ thuật, Giáo sư – Bác sĩ Nông học Lương Định Của đã đề xướng các mô 
hình canh tác "bờ vùng, bờ thửa, cấy nông tay thẳng hàng", đảm bảo mật độ được hàng triệu nông dân áp dụng thành 
công trên diện rộng, tạo ra một cuộc cách mạng trong nông nghiệp, Cuộc đời của nhà bác học nông dân Lương Định 
Của gắn liền với con đường lúa gạo Việt Nam. Suốt đời, ông luôn lặng lẽ cần cù, sáng tạo nhằm tôn vinh hạt ngọc Việt. 
Năm 1952, theo lời hiệu triệu của Chủ tịch Hồ Chí Minh, cùng tiếng gọi của quê hương, Lương Định Của cùng vợ con đã 
trở về Việt Nam với mong muốn dùng hết khả năng của mình để đóng góp vào sự phát triển của quê hương. Ông còn có 
công lớn trong giáo dục, đào tạo nhiều thế hệ học trò trở thành cán bộ đầu ngành trong các lĩnh vực khoa học nông 
nghiệp. Ông được phong tặng danh hiệu Anh hùng Lao động năm 1967, được truy tặng Huân chương Lao động hạng 
Nhất năm 1975 và Giải thưởng Hồ Chí Minh về khoa học công nghệ đợt 1 năm 1996. Kể từ sau ngày thống nhất đất 
nước năm 1975 đến nay, cây lúa Việt Nam luôn đạt năng suất cao. Thành tựu này ngoài mô hội, công sức của những 
người nông dân chân lấm tay bùn, còn có sự cống hiến trí tuệ và lắm lòng của Giáo sư – Bác sĩ Nông học Lương Định 
Của,
 Việc làm của giáo sư Lương Định Của là sự cống hiến, sự rèn luyện cần cù, 
 chăm chỉ, chịu khó trong công việc, luôn suy nghĩ, tìm và phát hiện ra cách làm 
 mới hiệu quả để đem lại kết quả cao hơn trong công việc. CẦN CÙ, SÁNG TẠO, BIỂU HIỆN CỦA CẦN CÙ, SÁNG TẠO
Cần cù trong lao động là sự chăm chỉ Sáng tạo trong lao động là luôn chủ động suy 
một cách thường xuyên, không ngại nghĩ để cải tiến, đổi mới trong quá trình lao 
 động nhằm nâng cao năng suất, chất lượng, 
khó khăn, gian khổ. hiệu quả công việc.
 Chăm chỉ, nỗ lực 
 Luôn suy nghĩ, cải 
 vươn lên trong học 
 tiến tìm tòi cái mới. 
 tập và cuộc sống 
 Tích cực trau dồi bản thân Tìm cách giải quyết tối ưu 
 để trở thành công dân tốt, để nâng cao chất lượng, 
 có ích cho xã hội. hiệu quả công việc. 
 Sửa chữa sai lầm, 
 Làm việc thường 
 xuyên rút ra bài học cho 
 bản thân 2. Ý nghĩa của cần cù, sáng tạo trong lao động. Em hãy cho biết những việc 
 làm nào của Giáo sư Đặng 
 Văn Ngữ thể hiện sự cần cù, 
 sáng tạo. Những việc làm đó 
 mang lại kết quả gì? 
 Trong phòng thí nghiệm 
 đơn sơ bằng tre, nứa, lá 
 giữa núi rừng Việt Bắc, ông 
 đã nghiên cứu và sản xuất 
 thành công kháng sinh, 
 nước lọc pê-ni-xi-lin chế từ 
 giống nấm ông đem từ Nhật 
 về, phục vụ kịp thời cho 
 thương, bệnh binh trên các 
 chiến trường, nhất là trong 
 chiến dịch lịch sử Điện Biên 
 Phủ. Ý NGHĨA CỦA CẦN CÙ, SÁNG TẠO TRONG LAO ĐỘNG.
 Cần cù, sáng tạo trong lao động giúp con người 
 Hoàn thiện và phát triển phẩm chất, năng lực của mỗi cá nhân 
 để nâng cao hiệu quả lao động, góp phần xây dựng quê hương, 
 đất nước 
 Tạo ra được nhiều giá trị vật chất, tinh thần góp phần 
 cải thiện và nâng cao đời sống 
 Được mọi người yêu quý, 
 tôn trọng 3. Thực hiện lao động cần cù, sáng tạo. 
 Trường hợp 1. An có thành tích học tập tốt. Khi Trường hợp 2. Cuối tuần, thấy 
 giải quyết những bài tập, những vấn đề giáo viên bố dọn dẹp, sắp xếp các chậu 
 đặt ra, An luôn đặt câu hỏi “tại sao?”, “làm thế cây cảnh, Minh liền lấy mấy chai 
 nào?” và trao đổi cùng thầy cô, bạn bè hoặc tìm nhựa không dùng nữa trong bếp 
 thêm thông tin từ sách, báo, tạp chí, Internet,... để làm những chậu hoa nhỏ, xinh 
 để tìm cách giải quyết. xắn trang trí trong sân vườn. 
 a) Theo em, bạn An đã thể hiện sự cần cù, sáng tạo trong học tập như thể nào?
 b) Em hãy cho biết, bạn Minh đã thể hiện sự sáng tạo trong lao động như thế nào. 
 Hãy kể thêm những cách sáng tạo trong lao động khác mà em biết.
 Bạn An đã thể hiện sự cần cù, Bạn Minh đã thể hiện sự sáng 
 sáng tạo trong học tập bằng tạo trong lao động bằng việc tái 
 việc chủ động trong học tập. chế chai nhựa không sử dụng 
 thành những chậu hoa. HỌC SINH RÈN LUYỆN PHẨM CHẤT CẦN CÙ, SÁNG TẠO
 Chủ động học tập, lao động, quý trọng và học hỏi 
 Học sinh
 những tấm gương cần cù, sáng tạo trong lao động 
 Yêu quý lao động, khiêm tốn tìm hiểu,những tấm 
 Học sinh gương cần cù, sáng tạo trong học tập, lao động. 
 Học sinh Phê phán những biểu hiện lười biếng ý lại trong học 
 tập, lao động. LUYỆN TẬP Bài tập 1: Trong những việc làm dưới đây, việc làm nào thể 
 hiện sự cần cù, sáng tạo trong học tập, lao động? Vì sao? 
A. Làm đề cương ôn tập các môn học bằng sơ đồ tư duy.
B. Vẽ tự do trên tường đường phố.
C. Lập bảng kế hoạch thực hiện việc nhà trong một tháng.
D. Học tiếng Anh qua các bài hát.
E. Trao đổi kinh nghiệm học tập với các bạn trong lớp.
G. Tìm nhiều cách khác nhau để giải quyết một vấn đề giáo viên đưa ra.
H. Sử dụng túi vải thay túi ni-lông khi đi mua hàng. Bài tập 1: Trong những việc làm dưới đây, việc làm nào thể hiện sự cần cù, sáng tạo trong 
học tập, lao động? Vì sao? 
 Những việc làm thể hiện sự cần cù, sáng Giải thích: những việc làm này đã thể 
 tạo trong học tập và lao động là: hiện: 
 + Làm đề cương ôn tập các môn học bằng + Thái độ và quyết tâm nỗ lực vươn lên, 
 sơ đồ tư duy. không ngại khó khăn, gian khổ trọng học 
 + Lập bảng kế hoạch thực hiện việc nhà tập và lao động;
 trong một tháng. + Sự suy nghĩ để tìm tòi ra cái mới, tìm 
 + Học tiếng Anh qua các bài hát. cách giải quyết tối ưu để nâng cao chất 
 + Trao đổi kinh nghiệm học tập với các lượng và hiệu quả công việc.
 bạn trong lớp. 
 + Tìm nhiều cách khác nhau để giải quyết 
 một vấn đề giáo viên đưa ra. 
 + Sử dụng túi vải thay túi ni-lông khi đi 
 mua hàng. Bài tập 2: Trong giờ làm việc nhóm, bạn A nói riêng với bạn B: “Nhóm mình có bạn H học 
giỏi nên chúng mình không cần suy nghĩ hay làm gì đâu, vì đã có bạn H làm hết rồi". 
 a) Theo em, lời nói của bạn A như vậy có đúng không? Vì sao?
 b) Nếu em là bạn B, em sẽ nói gì với A?
 a) Lời của bạn A như vậy là 
 không đúng. Bởi vì lời nói ấy 
 thể hiện sự thiếu tự giác, thiếu 
 trách nhiệm trong công việc 
 chung của nhóm, ỉ lại vào bạn 
 H quá nhiều, thiếu đi sự cần 
 cù, sáng tạo trong học tập. 
 b) Nếu là bạn B, em sẽ giải thích cho A hiểu về vai trò và trách nhiệm của mỗi 
 người trong công việc chung. Nếu A vẫn không nghe, em sẽ nêu ý kiến với 
 trưởng nhóm đánh giá đúng sự đóng góp của các thành viên và cho điểm. Bài tập 3: Thấy khách đến cửa hàng bánh 
 của mình ngày càng giảm, anh T đã nghĩ 
 ra nhiều cách để thu hút khách như: bổ 
 sung thêm nhiều vị mới, thiết kế lại nhãn 
 dán, giảm giá, tích điểm đổi quà,...
 Em nhận xét thế nào về việc làm của anh 
 T? Hãy kể thêm những việc làm thể hiện 
 sự sáng tạo trong lao động mà em biết.
Việc làm của anh T cực kì sáng tạo và thông minh, anh T 
làm như vậy sẽ thu hút được rất nhiều khách hàng bởi 
những chương trình mới anh mang đến. NHỮNG VIỆC LÀM THỂ HIỆN SỰ SÁNG TẠO TRONG LAO ĐỘNG: 
 Tận dụng kỹ năng làm việc nhanh và hiệu quả
 Sáng tạo các giải pháp phù hợp với nhu cầu của công việc.Đề 
 xuất các ý tưởng để giải quyết vấn đề
 Đưa ra các cải tiến để cải thiện thời gian và chi phí. Tạo ra các 
 giải pháp hoàn thiện
 Sử dụng các công nghệ, phương pháp và các công cụ mới để 
 tối ưu hóa quy trình
 Đề xuất các cách để tối ưu hóa các thủ tục.Thiết kế các giải 
 pháp để giải quyết các vấn đề phức tạp Bài tập 4: Ca dao Việt Nam có câu:
“Đời người có một gang tay
Ai hay ngủ ngày còn được nửa gang”.
Em hãy cùng bạn thảo luận và chia sẻ về ý nghĩa của câu ca dao trên.
 Câu ca dao muốn khuyên mọi 
 người: hãy chăm chỉ, cần cù 
 trong lao động và học tập; 
 không nên lười nhác, lãng phí 
 thời gian. VẬN DỤNG
Bài tập 1: Em hãy sưu tầm những bài báo, hình ảnh, tư liệu về những tấm 
gương cần cù, sáng tạo trong lao động để xây dựng thành tập san trưng bày 
tại lớp. 
Bài tập 2: Em hãy chia sẻ một việc làm thể hiện sự cần cù, sáng tạo trong 
lao động của em với bạn bè, thầy cô trong lớp.